Hacı Bayram Mah. Hükümet Cad. Hükümet Han  No: 8 / 41 Kat : 5 Ulus  -  ANKARA - TURKİYE Ofis  Tel            : 00 90 312 310 84 35 Ofis  Faks          : 00 90 312 310 84 37 M. ŞAHİN          : 00 90 542 214 54 02              web                  : www.avrasyaturizm.net e-mail               : 06avrasyatur@gmail.com                           www.avrasyaturizm.net   her hakkı saklıdır

  Hac Nedir ?  Nasıl Eda Edilir ?  Hac,   zaman   olarak   Hicrî   takvime   göre   hac   ayları   denilen   Şevval   ve   Zilkade ayları   ile   Zilhicce   ayının   ilk   on   gününde      yapılan   bir   ibadettir.   Kelime   anlamı itibariyle   ziyaret   etmek   anlamına   gelen   ‘Umre’   ise,   “Belirli   bir   zamana   bağlı olmaksızın      ihrama   girerek   Kâ’be’yi   tavaf   etmek,   Safa   ile   Merve   arasında   sa’y yapmak   ve   tıraş   olup   ihramdan   çıkmaktan”   ibarettir.   Hacca,   Şevval   ve   Zilkade aylarından     itibaren     başlanabilirse     de,     ulaşım     imkanlarının     kolaylaştığı günümüzde   hac,      genellikle   Zilhicce   ayının   ilk   on   gününde   yapılmaktadır.   Hac, İfrad, Temettu ve Kıran haccı olmak üzere üç şekilde  yapılmaktadır. İfrad   haccı,    umresiz   yapılan   hacdır.   Aynı   yılın   hac   ayları   içinde,   hacdan   önce umre   yapmaksızın   hac   niyetiyle      ihrama   girilir   ve   yalnızca   hac   yapılırsa   ifrad haccı yapılmış olur. Temettu    haccı ,    aynı    yılın    hac    ayları    içinde    önce    umre    yapıp    ihramdan çıktıktan sonra yeniden hac için ihrama  girerek yapılan hacdır. Kıran   haccı ,    aynı   yılın   hac   ayları   içinde   umre   ve   hacca   birlikte   niyet   ederek ikisini aynı ihramla yapmaktır.  Ülkemiz   hacılarının   çoğu   Temettu   haccını   tercih   ettikleri   için,   burada   haccın anlatımında   Temettu   haccı   esas      alınacak,      sonra   da   Kıran   Haccı   ve   İfrad Haccının farklarına kısaca işaret edilecektir. A. Temettu Haccı’nın yapılışı   Hava    yoluyla    doğrudan    Mekke’ye    gidecekler,    uçağa    binmeden    önce    hava limanında   ihrama   girerler.   Önce   Medine’ye   gidenlerin   ise,   hava   limanlarında ihrama    girmeleri    gerekmez.    Onlar    daha    sonra    Mekke’ye    giderken    ihrama      girerler.    İhram   :    İhrama   girmeden   önce   genel   bir   vücut   temizliği   yapılır.   Tırnaklar kesilir,   gerekiyorsa   koltuk   ve   kasık   altı   temizliği   yapılır,   saç   ve   sakal   düzeltilir ve   mümkünse   gusledilir,   değilse   abdest   alınır.   Bu   gusül   temizlik   amacıyla yapıldığı   için   özel      durumda   olan   bayanlar   da   guslederler.   Varsa   güzel   koku sürülür.            Erkekler,    iç    çamaşırları    da    dahilormal    giysilerini    çıkarır,    sadece “izar”    ve   “rida”   denilen   iki   parça   ihram   örtüsüne      bürünürler.   Bunların   beyaz renkli    ve    yeni    olması    uygundur.    Başlarını    açık    tutarlar,    çoraplarını    ve ayakkabılarını    çıkarırlarsa        da,    ayaklarına    terlik    ve    benzeri    şeyler    giyerler. Bayanlar   ise   normal   kıyafetlerini   değiştirmezler.   Çorap,   ayakkabı   ve   eldiven     giyebilirler.   Yüzlerini   açık   bırakarak   başlarını   örterler.      Şayet,   mekruh   bir   vakit değilse,   iki   rek’at   “ihram   namazı”   kılınır.   Namazın   ilk   rek’atinde,   Fatiha’dan sonra    "Kâfirûn",        ikinci    rek’atinde    "İhlâs"    sûrelerinin    okunması    güzel    olur.      Namazdan   sonra   niyet   edilmesi   ve   Telbiyenin   söylenmesiyle      ihrama   girilmiş olur.    Niyet      :    “Niyet”,   kişinin,   yapacağı   hacca   zihnen   karar   vermesidir.   Temettu haccı   yapacak   kişi,   ilk   önce   umreye   niyet   eder.Niyetin   “Allahım!   senin   rızan için   umre   yapmak   istiyorum.   Bunu   kolaylaştır   ve   kabul   eyle”      şeklinde   dil   ile söylenmesi de  güzel olur. Niyet yapıldıktan sonra Telbiye’ yi söyler.  Telbiye   :       “Lebbeyk   Allahümme   lebbeyk,   lebbeyke   lâ   şerîke   leke   lebbeyk,   innel hamde   ve’n-ni’mete   leke   ve’l-mülk,   lâ   şerîke      lek”   sözleridir.      Anlamı:   “Buyur Allahım   buyur!   Emrindeyim   buyur!   Senin   hiçbir   ortağın   yoktur.   Emrindeyim buyur!   Şüphesiz   hamd      sana   mahsustur.   Nimet   de   senin,   mülk   de   senindir. Senin   hiçbir   ortağın   yoktur.”   Özel   hallerinde   bulunan   kadınlar,   Mekke’ye   varış durumlarına     göre     şayet     adetleri     bitmeden     Arafat’a     çıkmak     zorunda       kalacaklarsa, ifrad haccına niyet etmelidirler.  İhram   Yasakları   :    İhrama   girildiği   andan   itibaren   ihramdan   çıkıncaya   kadar “ihram   yasakları”   olarak   ifade   edilen   bir   dizi   fiil   ve   davranıştan   uzak   durulması gerekmektedir.   Başkalarına   zarar   vermek,   kavga   etmek,   sövmek,   kötü   söz   ve davranışlarda        bulunmak;    Harem    denilen    bölgenin    (Mekke    ve    çevresinin) bitkilerini    kesmek,    koparmak;    erkeklerin    ihram    örtülerinin        dışında    elbise giymesi,   başlarını   ve   yüzlerini   örtmeleri,   eldiven,   çorap,   ayakkabı   giymeleri; tırnak   kesmek,   saç   sakal   tıraşı   olmak,   vücudun   herhangi   bir   yerindeki   kılları koparmak   veya   kesmek,   saç   sakal   ve   bıyıkları   yağlamak,   boyamak,   oje   ve   ruj     kullanmak,   vücuda   veya   ihram   örtüsüne   koku   sürmek   ve   parfüm   kullanmak; eşiyle   ilişkiye   girmek   veya   buna   yol   açacak      davranışlarda   bulunmak,   şehevi duyguları   tahrik   edici   şeyleri   konuşmak…   Bütün   bunlar   ihramlı   için   yasaktır. Bu   yasaklara   uymayanlara   yasağın   durumuna   göre   bir   takım   cezalar   gerekir. Bu   cezalar,   en   hafifinden   en   ağırına      doğru   bir   miktar   sadaka   vermekten, yapılacak    haccın    iptal    olmasına    kadar    uzanır    ki    ihtiyaç    durumunda    bu hususlar, ilgili  kitaplardan veya din görevlilerinden öğrenilmelidir.   İhramlı     iken     Yasak     Olmayan     bazı     Fiil     ve     Davranışlar     :      İhramlının yıkanması,   kokusuz   sabun   kullanması,   diş   fırçalaması,   diş   çektirmesi,   kırılan tırnağı   ve   zarar   veren   bir   kılı   koparması,   kan   aldırması,   iğne   yaptırması,   yara üzerine     sargı     sardırması,     kol     saati,     yüzük     ve     bilezik     takması,     kemer       kullanması,   omuza   çanta   asması,   yüzü   ve   başı   örtmeden   üzerine   battaniye, pike   ve   benzeri   şeyler   alması,   palto   ve      benzeri   giysileri   giymeksizin   omuza alması yasak değildir. Kutsal   İklime   Gir iş   :   İhrama   giren   hacı   adayları,   Telbiye ,   Tekbir ,   Tehlil    ve Salavat -ı   şerife   söyleyerek   ve   samimiyetle   dua   ederek   yola      devam   ederler. Mekke’ye    vardıklarında    kutsal    iklime        ulaştıklarından    dolayı    Yüce    Allah’a şükrederler.      Mekke’de      otele      yerleştikten      sonra      kafilenin      programı doğrultusunda   Telbiye    ve   Tekbir    getirerek   Harem-i   Şerif’e      giderler.   Tavafa başlamadan   evvel   Telbiye   yi   kesip,   Tekbir ,   Tehlil    ve   duaya   devam   ederler. Daha sonra “Umre tavafı”nı  yaparlar.  Tavaf    :        Tavaf,    Hacer-i    Esved    köşesi    hizasından    başlayarak    usulüne    göre Kabe’nin   etrafında   ibadet   kasdıyla   yapılan   yedi   dönüşten   (şavt)   oluşmaktadır. Tavafa   başlamadan   önce   erkekler,   vücudun   üst   kısmına   örtülen   peştemalin bir   ucunu   sağ   koltuk   altından   geçirerek      sol   omuza   atarak   sağ   kolu   omuzla birlikte   açıkta   bırakırlar   (Iztıba).   Bu   sadece   peşinden   sa’y   yapılacak   tavaflarda söz      konusudur.   Tavaf   bitince   omuz   kapatılır.      Temettu   haccına   niyet   eden   bir kişi,   ilk   önce   umre   tavafı   yapar.   Bunun   için   Hacer-i   Esved   hizasına   gelmeden:     “Allahım!   Senin   rızan   için   umre   tavafı   yapmak   istiyorum.   Bunu   kolaylaştır   ve kabul   eyle”   diye   niyet   eder.   Kabe   kişinin   sol   tarafında   kalacak   şekilde   Hacer-i Esved’in   hizasına   doğru   gidilir,   bu   esnada   Tekbir ,   Tehlil    getirilir   ve      dua   edilir. Hacer-i   Esved’in   hizasına   varılınca   eller,   içleri   Kabe’ye   doğru   olacak   şekilde namaza    durur    gibi    omuz    veya    kulak        hizasına    kadar    kaldırılıp    “Bismillahi Allahu   Ekber”   denildikten   sonra   Hacer-i   Esved   selamlanır   (istilam).   Aslında istilam,      elleri   Hacer-i   Esved’in   üzerine   koyup   onu   öpmek   demek   ise   de,   hac mevsiminde   bu   mümkün   olmamaktadır.   Bu   sebeple      Hacer-i   Esved’e   uzaktan elle   işaret   edilir.   Hacer-i   Esved   istilamedilirken   durup   beklememelidir.   Çünkü tavafın   akışı   içinde      Hacer-i   Esved’i   istilam   için   bekleyenler,   izdihama,   bu   ise kişinin   üzerine   kul   hakkı   geçmesine   sebep   olmaktadır.   Hacer-i   Esved’i   istilam etmek     sünnet,     başkalarına     eziyet     etmek     ise     haramdır.     Sünneti     yerine getireceğim   diye   insanlara   eziyet      vermekten   ve   böylece   haram   işlemekten şiddetle   sakınılmalıdır.   Tavafa   başlarken   ve   her   şavtın   başında   çeşitli   dualar okunur.   Bu   dualar   okunmasa   da   tavaf   geçerlidir.   Ancak   tavafın   Kur’an   tilaveti, dua   ve   zikirle   yapılması   güzel   olur.   Tavafın,   Hatim   (Kabe’nin   kuzey   tarafındaki yarım   daire   şeklindeki      duvar)ın   dışından   yapılması   gerekir.   Tavafın   ilk   üç şavtında    erkekler    kısa    adımlarla    koşar    gibi    çalımlı    yürür    (Remel).        Remel, sadece   arkasından   sa’y   yapılacak   tavaflarda   yapılır.   Tavaf   esnasında   bağırarak dua   etmek   uygun   değildir.   Bu   durum,   orada   huşu   içinde   tavaf   yapan   bazı insanları      rahatsız   edebilir.   Önemli   olan   duanın   içtenlikle   yapılmasıdır.   Tavaf esnasında    dua    edilir,    Tekbir     ve    Tehlil     getirilebilir.    Tövbe    ve    istiğfarda bulunulur.    Yüce    Allah    zikredilir.    Kur’an        okunur.    Özellikle    Kur’an’dan    dua ayetleri   okunması   güzel   olur.   “Yemen”   köşesine   gelindiğinde,   bu   köşenin   de selamlanması   güzel   olur.   Yemen   köşesi   ile   Hacer-i   Esved   köşesi      arasında “Rabbimiz!    Bize    dünyada    iyilik    ver.    Ahirette    de    iyilik    ver.    Bizi    cehennem azabından    koru.    İyilerle    birlikte    cennete        koy.    Ey    mutlak    güç    sahibi!    Ey günahları   çok   bağışlayan!   Ey   alemlerin   Rabbi!”   duası   okunur.   Böylece   Hacer-i Esved   köşesinden   başlayan   360°   lik   ilk   dönüş,   tekrar   Hacer-i   Esved   köşesi hizasına    varılınca    tamamlanmış    olur.    Beklemeden    tekrar    Hacer-i    Esved selamlanarak   ikinci   şavta   devam   edilir.   Diğer   şavtlar   da   aynı   şekilde      yapılır   ve yedinci   şavtın   sonunda   Hacer-i   Esved   tekrar   istilam   edilerek   tavaf   bitirilir. Sonra     izdihama     neden     olmamak          kaydıyla     Makam-ı     İbrahim’in     arka taraflarında     iki     rekat     tavaf     namazı     kılınır.     Oranın     müsait     olmaması durumunda    tavaf    namazı    başka    uygun    bir    yerde    kılınır.    Tavaf    namazının, kerahat   vakti   değilse   tavafın   hemen   peşinden   kılınması   daha   iyidir.         Tavaf, kesintisiz   olarak   yapılır.   Tavaf   sırasında   farz   namaz   için   kamet   getirilmesi, abdestin   bozulması,   ya   da   tavafı      kesmeyi   gerektiren   başka   bir   mazeretin ortaya    çıkması    gibi    durumların    dışında    tavafa    ara    verilmemelidir.    Tavaf      namazından sonra dua edilir ve zemzem içilir.    Sa’y   :      Sa’y   yapacak   kişi,   Hacer-i   Esved’i   istilam   ederek   Safa   tepesine   yönelir.     “Allahım!   Senin   rızan   için   umre   sa’yini   yapmak   istiyorum.   Bunu   kolaylaştır   ve kabul   eyle”   diye   niyet   ederek   Kabe’ye   döner   Tekbir ,   Tehlil ,   Salavat    okur   ve içtenlikle   dua   eder.   Sonra   Merve   tepesine   doğru   yürüyerek   sa’yin   ilk   şavtına Tekbir ,      Tehlil    ve   dualarla   başlar.Yeşil   ışıklı   direklerin   arasında,   erkekler   koşar adımlarla   yürür   (Hervele).   Yeşil   direkler   arasında   her   gidiş   ve   gelişte:   “Rabbim! Günahlarımızı   bağışla.   Bize   merhamet   et.   Bize   ikram   et.   Bizim   bildiğimiz   ve bilmediğimiz   bütün      kusurlarımızı   biliyorsun,   bunları   affet.   Çünkü   Sen   mutlak güç,   kerem   ve   ihsan   sahibi   olansın”   diye   dua   eder.   Merve’ye   varınca   bir   şavt tamamlanmış    olur.    Burada    da    yine    Kabe’ye    yönelerek    Tekbir ,    Tehlil     ve Salavat -ı    şerife        getirir,    dua    eder.    Sonra    Merve’den    Safa’ya    doğru    yürür. Safa’ya   varınca   ikinci   şavt   tamamlanmış   olur.   Diğer   şavtlar   da   aynı      şekilde yapılır.   Yedinci   şavt   tamamlandıktan   sonra   Merve’de   Kabe’ye   karşı   dönerek dua eder. Tıraş   Olup   İhramdan   Çıkma   :       Saçlar   tıraş   edilmek   suretiyle   ihramdan   çıkılır. Erkekler   saçlarını   dipten   tıraş   eder   veya   kısaltırlar.   Kadınlar   ise      saçlarının ucundan   parmak   ucu   uzunluğundan   daha   az   olmayacak   miktarda   keserler. Tıraş    olduktan    sonra    umre    ihramından    çıkılmış    olur.    İhramdan    çıkma aşamasına    gelmedikçe    ihramlılar,    kendilerini    de    bir    başkasını    da    tıraş edemezler.    Bu    aşamaya        gelmiş    ihramlı    kimseler    ise,    birbirlerini    tıraş edebilirler.   Bundan   sonra   Temettu   haccı   yapanlara,   hac   için   tekrar   ihrama girinceye   kadar   ihram   yasakları   kalkar.   Kıran   ve   ifrad      haccına   niyet   edenler ise   ihramlı   kalmaya   devam   ederler.         Temettu   haccına   niyet   etmiş   olanlar böylece   umrelerini   bitirip   ihramdan   çıktıktan   sonra,   hac   için   ihrama   girinceye     kadar   Mekke’de   ihramsız   olarak   kalırlar.   Hacılar   beş   vakit   namazlarını   Harem-i Şerif’te    kılmaya    ve    fırsat    buldukça    bol    bol    nafile    tavaf    yapmaya    özen      gösterirler.   Harem-i   Şerif’te   Kur’an   okumaya   gayret   ederler.   Uzaktan   gelenler nafile   namaz   yerine,   nafile   tavaf   yaparlar.      Zamanlarını   iyi   değerlendirirler, Mescid’i Haram’da gereksiz sohbetlere dalmazlar.    Hac     İçin     İhrama     Giriş     ve     Arafat’a     Çıkış     :     Temettu     haccı     yapanlar uygulamada,   hac   için   ihrama   genellikle   Zilhicce’nin   sekizinci   (Terviye)   günü girerler.      Dolayısıyla   o   gün   geldiğinde   evlerde   ihram   için   ön   hazırlıklar   yapılır. Kerahat   vakti   değilse,   iki   rekat   ihram   namazı   kılınır.      Sonra:      “Allahım!   Senin rızan   için   hac   yapmak   istiyorum.   Bunu   kolaylaştır   ve   kabul   eyle”   diye   niyet edilir.   Arkasından   Telbiye    getirilerek   hac   için   ihrama   girilir.   Böylece   tekrar ihram   yasakları   başlamış   olur.   Hac   için   ihrama   girildikten   sonra,   nafile   bir tavafın   ardından   haccın   sa’yi   yapılabilir.   Sonunda   sa’y   yapılacağı   için   bu      nafile tavafta   "Iztıba"   ve   "Remel"   yapılır.   Haccın   sa’yini   bu   şekilde   önceden   yapanlar artık   “Ziyaret   tavafı”ndan   sonra   sa’y      yapmazlar.   Fakat   sünnete   uygun   olan, haccın   sa’yinin   Ziyaret   tavafından   sonra   ve   ihramsız   olarak   yapılmasıdır.      Bu şekilde   ihrama   girildikten   ve   arzu   edildiği   takdirde   haccın   sa’yi   yapıldıktan sonra   kafile   ile   birlikte   Arafat’a   hareket      edilir.   Sünnete   uygun   olan,   Zilhiccenin sekizinci    günü    yani    Terviye    günü    sabah    namazını    Mekke-i    Mükerreme’de kıldıktan      sonra   Mina’ya   hareket   etmek   ve   Arefe   gecesini   Mina’da   geçirmektir. Bu   takdirde   Arafat’a   çıkmadan   önce   Mina’da   beş   vakit      namaz   kılınmış   olur. Buna    göre    Arefe    günü    sabah    namazını    Mina’da    kıldıktan    sonra    Arafat’a hareket   edilir.   Fakat      günümüzde   izdiham   sebebiyle   bazı   organizasyonlarda Terviye     günü     doğrudan     Arafat’a     çıkılmakta     ve     Arefe     gecesi     Arafat’ta geçirilmektedir.   İzdiham   sebebiyle   bu   şekilde   doğrudan   Arafat’a   çıkılmasında bir   sakınca   yoktur.   İntikal   esnasında   Telbiye ,   Tekbir ,   Tehlil ,   Salavat    getirilir ve    bol    bol    dua    edilir.    Bu    mübarek    günlerin    bereketinden    olabildiğince yararlanılmaya   çalışılır.   Arafat’a   varıp   çadırlara   yerleşilir.   Hacı   adayı   bir   süre istirahat   ettikten   sonra   bütün      varlığı   ile   Allah’a   yönelip   dua   eder;   Telbiye , Tekbir    ve   Tehlil    getirir.   Kur’an   okur,   namaz   kılar,   günahlarına   tövbe   ederek göz      yaşı   döker,   zikir   ve   tesbihle   meşgul   olur.   Zeval,   yani   öğle   vaktine   kadar böylece ibadet etmeye devam eder.   Arafat   :   Öğle   vaktine   kadar   çadırlarda   ibadetle   meşgul   olunarak   bu   mübarek mekanın    ve    zamanın    feyzinden    ve    bereketinden    azami    derecede    istifade etmeye   çalışan   hacı   adayı,   öğleye   doğru   namaz   için   hazırlık   yapar.      Öğle   ezanı okunduktan   sonra   sünnet   gereği,   öğle   ve   ikindi   namazları   birleştirilerek   şöyle kılınır   (Cem-i   takdim):   Önce   öğlenin   ilk   sünneti   kılınır.   Sonra   kamet   getirilerek öğlenin    farzı    eda    edilir.    Selam    verildikten    sonra    teşrik    tekbiri        getirilir. Arkasından    tekrar    kamet    getirilerek    ikindinin    farzı    kılınır.    Selamdan    sonra teşrik   tekbiri   getirilir.   Böylece   öğle   ve      ikindi   namazı   bir   ezan   ve   iki   kametle eda   edilmiş   olur.   Öğle   ve   ikindi   namazları   birleştirilerek   kılındığında   bu   iki   farz namazı      arasında   başka   namaz   kılınmaz.   Bu   sebeple   öğlenin   son   sünnetiyle ikindinin   sünneti   terk   edilir.         Namazdan   sonra   haccın   en   önemli   rüknü   olan Arafat    Vakfesi    yapılır.    Arafat    Vakfesi,    süresi    içinde    Arafat    sınırları        içinde ihramlı   olarak   bulunmakla   gerçekleşir.   Arafat   vakfesinin   zamanı,   Zilhiccenin   9. günü,     yani     Arefe     günü     öğleyin     Güneş’in     tepe     noktasına     gelip     Batı’ya meyletmeye   başladığı   andan   (Zeval   vaktinden)   bayramın   birinci   günü   fecr-i sadık      dediğimiz   tan   yerinin   ağarmaya   başladığı   ana   kadarki   süredir.   Bu   süre içinde    bir    an    orada    bulunan    kimse    vakfe    farzını        yerine    getirmiş    olur. Uygulamada    genellikle    öğle    ve    ikindi    namazları    birleştirilerek    kılındıktan sonra   vakfe   için   ayağa   kalkılarak   kıbleye      dönülür   ve   birlikte   dua   edilir.   Arafat duasının    ayakta    yapılması    müstehaptır.    Vakfe    esnasında    Telbiye ,    Tekbir , Tehlil ,   Tesbih    ve      Salavat    getirilir.   Tevbe,   istiğfar   ve   dua   edilir.   Esas   olan herkesin   içinden   geldiği   gibi   dua   etmesidir.   Ancak   uygulamada      genellikle Arafat   duası   okunur   ve   cemaat   olarak   herkes   bu   duaya   katılır.   Bir   süre   bu şekilde   vakfe   yapılıp   bol   bol   dua      edildikten   sonra   hacılar   Arafat’tan   ininceye kadar    kalan    süreyi    yine    ibadet,    dua    ve    zikirle    değerlendirmeye    çalışırlar.      Güneşin    batmasıyla    birlikte    Arafat’tan    Müzdelife’ye    doğru    hareket    başlar. Yolda   yine   Telbiye ,   Tekbir ,   Tehlil ,   Tesbih ,      Salavat    ve   duaya   devam   edilir. Akşam    namazı,    Müzdelife’de    yatsı    vaktinde,    yatsı    namazıyla    birleştirilerek (cem-i tehirle)  kılınır. Müzdelife   :      Yatsı   vakti   girip   ezan   okunduktan   sonra   kamet   getirilerek   ilk önce   akşam   namazı   kılınır.   Selam   verdikten   sonra   teşrik   tekbiri   getirilir.   Sonra ezan   okunmadan   ve   kamet   getirilmeden   yatsının   farzı   kılınır.   Selamdan   sonra yine   teşrik   tekbiri      getirilir.   Böylece   iki   vaktin   farzı   bir   ezan   ve   bir   kametle   eda edilmiş   olur.   Bundan   sonra   yatsının   son   sünneti   kılınabilir.   Daha      sonra   vitir namazı   kılınır.   Sonra   vakfe   yapılacak   zamana   kadar   ihtiyaç   varsa   istirahat edilir   veya   istiğfar   veya   ibadetle   meşgul   olunur.   Bu      arada   şeytana   atılacak taşlar   toplanır,   temiz   değilse   yıkanır.   Taşlar   nohuttan   büyük,   fındıktan   küçük olmalıdır.   Taşların      burada   toplanması   şart   değildir.   Başka   yerlerden   de   temin edilebilir.   Müzdelife   vakfesi,   bayram   gecesi,   gece   yarısından   itibaren   güneşin doğuşuna   kadarki   süre   içerisinde   yapılabilir.   Bu      süre   içinde   kısa   bir   an   bile burada   bulunan   kimse   vakfe   görevini   yerine   getirmiş   sayılır.   Ancak   sünnete uygun     olan,          Müzdelife     vakfesinin     şafak     söktükten     ve     sabah     namazı kılındıktan   sonra   yapılmasıdır.   Şu   kadar   var   ki,   izdiham   olduğu   durumlarda gece   yarısından   sonra   vakfe   yapıp   ayrılmak   mümkündür.      Arafat   vakfesinde olduğu   gibi,   Müzdelife   vakfesinde   de   Telbiye ,   Tekbir ,   Tehlil ,   Tesbih ,   Salavat   getirilir,   istiğfar   ve   dua      edilir.   Müzdelife   vakfesinden   sonra   Mina’ya   hareket edilir.   Yol   boyunca   Telbiye ,   Tekbir ,   Tesbih ,   Tehlil    ve   duaya   devam      edilerek Mina’da    kalınacak    çadırlara    gelinir.    İsteyenler    burada    bir    müddet    istirahat edip   ihtiyaç   giderir.   Daha   sonra   kafilenin   uygun   gördüğü   bir   zamanda   halk arasında   Büyük   Şeytan   olarak   tabir   edilen   Akabe   Cemresi’ne   taş   atmak   üzere taşlama (Cemarât) mahalline gidilir.    Cemerât’a   Taş   Atma   (Şeytan   Taşlama)   :    Kurban   Bayramı’nın   1.,   2.,   3.   ve   4. üncü   günlerinde   Mina’da   bulunan   ve   halk   tarafından   "Büyük   Şeytan”   olarak tabir        edilen    Akabe    Cemresi’ne,    "Orta    Şeytan”    olarak    tabir    edilen    Orta Cemre’ye   ve   "Küçük   Şeytan”   olarak   tabir   edilen   Küçük      Cemre’ye   usûlüne uygun   olarak   taşlar   atılmalıdır.         Bayramın   birinci   günü   Büyük   Cemre’ye   7, ikinci,     üçüncü     ve     dördüncü     günlerinde     ise     her     üç     cemreye     7’şer (21x3=63+7=70)    taş    atılır.    Taşlama    küçükten    büyüğe    doğru    yapılır.    Ancak, Mina’da     kalınmadığı     takdirde     dördüncü     günü          taş     atılması     gerekmez. Uygulamada   bayramın   dördüncü   günü   genellikle   Mina’da   kalınmamakta   ve taş    atılmamaktadır.    (7+21x2=49)        Taşlama    şöyle    yapılır:    Taşların    atıldığı kümeye    yaklaşarak,    atılacak    taş,    sağ    elin    baş    ve    şehadet    parmaklarının      uçlarıyla   tutulur.   “Bismillah,   Allahu   ekber   rağmen   li’ş-şeytani   ve   hizbih   (Allah’ın adıyla...Şeytan    ve    taraftarlarına    rağmen,        Allah    büyüktür!)”    diyerek    atılır. Taşların    her    biri    ayrı    ayrı    ve    kümelerin    üzerine    veya    kümeleri    kuşatan havuzlara   düşecek      şekilde   atılır.   Bayramın   birinci   günü,   Büyük   cemreye   tarif edildiği    şekilde    “7”    taş    atılır.    Taşlamaya    başlamadan    önce    Telbiye ye    son      verilir.   Taşlama,   bayramın   ikinci   günü   tan   yeri   ağarıncaya   kadar   devam   eder.     Bayramın    ikinci    günü,    küçüğünden    başlanarak    her    üç    cemreye    7’şerden toplam   21   taş   atılır.   İkinci   günkü   taşlama      zeval   vaktinde   yani   öğleyin   güneşin tepe    noktasına    gelip    batıya    yönelmesiyle    birlikte    başlar,    gece    tan    yeri ağarıncaya        kadar    devam    eder.        Bayramın    üçüncü    günü    de    ikinci    günde olduğu    gibi    küçük    cemreden    başlamak    üzere    her    üç    cemreye    7’şerden      toplam   21   taş   atılır.   Üçüncü   günde   taşlamanın   zamanı   zeval   vaktinden   yani öğleyin   güneşin   tepe   noktasına   gelip   batıya      yönelmesiyle   birlikte   başlar,   gece tan   yeri   ağarıncaya   kadar   devam   eder.   Bayramın   dördüncü   günü   tan   yeri ağarıncaya    kadar    Mina’dan    ayrılmamış    olanlar,    tan    yerinin    ağarmasından itibaren      güneş   batıncaya   kadar   her   üç   cemreye   “7”şerden   toplam   21   taş   daha atarlar.   Tan   yeri   ağarmadan   Mina’dan   ayrılanların      bu   günün   taşlarını   atmaları gerekmez.   Uygulama   da   böyledir.   Taşlamalarda,   çok   kalabalık   olan   gündüzün izdihamlı   saatleri   yerine,   tenha   olan   gece   saatleri,   ya   da   akşam   saatleri      tercih edilmelidir.      Küçük   ve   orta   cemrelere   taş   atıldıktan   sonra,   mümkünse   bir kenara   çekilip   dua   edilir.   Büyük   cemreye   taş   atıldıktan      sonra   beklenmez, orası   hemen   terk   edilir.      Hacda   Cemerât’a   taş   atmanın   mazeret   sebebiyle   terk edilmesinden    dolayı    bir    şey    gerekmez.    Hastalık,    yaşlılık    ve        sakatlık    gibi mazeretlerle    taşları    bizzat    kendisi    atamayacak    durumda    olanlar,    vekâlet vererek   taşları   bir   başkasına   attırabilirler.   Ayrıca   vaktinde   atılamayan   taşların, bayramın    dördüncü    günü    güneş    batıncaya    kadar    atılması    mümkündür.      Uyarı:   Herhangi   bir   sıkıntı   yaşamamak   için   şeytan   taşlama,   mutlaka   Diyanet İşleri    Başkanlığının    önerdiği        vakitlerde    yapmalıdır.    İzdiham    sonucunda yaşanan    sıkıntı,    acı,    yaralanma    ve    hatta    ölüm    olaylarının    hac        ibadetinin ruhuyla     bağdaşması     mümkün     değildir.     İbadetini     yerine     getirip     sevap kazanmayı     uman     bazı     Müslümanların,     bir     takım     insanların     ölümüne sebebiyet   vermesinin   dinen   asla   tasvip   edilecek   bir   durum      olmadığı   açıktır. Bunun   temel   nedeni,   eğitimsizlik,   bilgi   eksikliği   ve   tedbirsizliktir.   Bu   tür   üzücü olaylara   sebep   olmamak   için   Diyanet   İşleri   Başkanlığının   uyarılarının   mutlaka dikkate alınması son derece önemlidir Hac   Kurbanı   (Şükür   Hedyi)   :   Temettu   ve   Kıran   haccı   yapanların   kesmeleri vacip   olan   kurbana   ‘Şükür   kurbanı’   (Şükür   Hedyi)   denmektedir.   İfrat      haccı yapanlar   bu   kurbanı   kesmekle   yükümlü   değillerdir.         Her   ne   kadar   Sünnete uygun   olan   hac   kurbanının,   Akabe   Cemre’sine   taş   attıktan   sonra   kesilmesi   ise de,   bunun      duruma   göre   ve   ihtiyaca   binaen   taş   atmadan   önce   de   kesilmesi mümkündür.            Hac    kurbanı,    Harem    Bölgesi    sınırları    içerisinde,    bayramın birinci   günü   tan   yerinin   ağarmaya   başlamasından   itibaren      kesilir.   Bir   kimse hac   kurbanını   bizzat   kendisi   kesebileceği   gibi   vekâlet   vererek   bir   başkasına   da kestirebilir.      Nitekim      İslâm            Kalkınma      Bankası,      bedelini      ödeyenlerin kurbanlarını,   onlara   vekâleten   kestirmektedir.   Hac   kurbanının   etinden   sahibi dahil      herkes   yiyebilir.      Hacılar,   Kurban   Bayramında   şartlarını   taşıyan   her müslümanın   kesmekte   olduğu   kurbanı   (udhiyye)   kesmek   zorunda   değillerse de   sevap   kazanmak   için   nafile   olarak   kesebilirler.   Bu   takdirde   vekâlet   vererek memleketlerinde  kestirmeleri daha uygun olur.   Tıraş   Olup   İhramdan   Çıkma   :   İhramdan   saçları   dipten   tıraş   veya   kısaltmak suretiyle   çıkılır.   Bunun   için   zamanı   gelince   erkekler   saçlarını   dipten      tıraş   eder veya   kısaltırlar.   Kadınlar   ise   saçlarının   ucundan   bir   miktar   keserler.   Böylece hac   ihramından   çıkışın   birinci   aşaması   (ilk   tehallül)   gerçekleşmiş   olur   ve   eşiyle ilişki   dışında   kalan   geçici   ihram   yasakları   kalkar.         Sünnete   uygun   olan   şekliyle hacta    tıraş    olup    ihramdan    çıkma    zamanı,    bayramın    birinci    günü    Akabe Cemresi’ne   taş      atılıp   kurban   kesildikten   sonradır.      Bayramın      birinci   günü, önce   Akabe   Cemresi’ne   taş   atılır,   sonra   kurban   kesilir,   daha      sonra   da   tıraş olup   ihramdan   çıkılır   (taş,   baş,   tıraş).   Ancak   özellikle   günümüz   şartlarında milyonlarca   insanın   kısa   bir      sürede   Akabe      Cemresi’ne   taş   atamayacakları   ve yüz   binlerce   kurbanın   bir   anda   kesilemeyeceği   göz   önüne   alındığında,   taş atmadan  ve kurban kesmeden ihramdan çıkılmasında bir sakınca yoktur.   Ziyaret   Tavafı   :   Haccın   ikinci   rüknü   olan   “İfada   tavafı”   ya   da   ‘Ziyaret   tavafı’, tıraş   olup   ihramdan   çıktıktan   sonra   yapılır.   Ziyaret   tavafının   vakti,   bayramın ilk   günü   gece   yarısından   itibaren   başlar.   Uygulamada   ziyaret   tavafı,   genellikle tıraş    olup        ihramdan    çıktıktan    sonra    yapılmaktadır.    Fakat    tıraş    olmadan, ihramdan    çıkmadan    da    yapılabilir.        Ziyaret    tavafının,        bayramın    ilk    üç gününde    yapılması    sünnete    uygun    ise    de,    daha    sonraki    günlerde    de yapılabilir.    Özellikle    günümüz        şartlarında    haccın    çok    kalabalık    olması sebebiyle   ziyaret   tavafının   daha   sonraki   günlerde      yapılmasında   bir   sakınca     yoktur.        Ziyaret    tavafının    tamamlanmasıyla    hac    ihramından    çıkışın    ikinci aşaması   (ikinci   tehallül)   da   gerçekleşmiş   olur   ve      eşiyle   ilişki   yasağı   da   ortadan kalkmış   olur.   Özel   hallerinde   bulunan   kadınlar,   ziyaret   tavafını   bu   halleri   sona erinceye     kadar     ertelerler.     Hac     organizasyonlarında          bu     durumdaki hanımların,    özel    günlerinden    sonra    tavaflarını        yapabilmeleri    için    gerekli düzenlemeler     yapılmaktadır.          Arafat’a     çıkmadan     önce     haccın     sa’yini yapmamış   olanlar,   ziyaret   tavafından   sonra   haccın   sa’yini   yapacaklarından     tavaf   esnasında   ıztıba   ve   remel   yaparlar.   Daha   önce   haccın   sa’yini   yapanlar ise,   tavafta   ıztıba      ve   remel   yapmazlar.      Haccın   aslî   vaciplerinden   olan   sa’yin yerine    getirilmesinin    ardından    hacı    artık    Mekke’de    kaldığı    süre    içinde    beş      vakit     namazı     Harem-i     Şerif’te     kılmaya     özen     gösterir.     Kalan     günlerini olabildiğince   verimli      bir   şekilde   değerlendirmeye      çalışır.   Bunun   için   bol   bol nafile     tavaf     yapar.     Özellikle     ifrat     haccı     yapanlar,     hactan     önce     umre yapmadıkları için, bayramın  dördüncü gününden itibaren umre yapabilirler.    Veda    Tavafı    :        Hacca    Mikat    sınırları    dışından    gelmiş    olanlar    (Âfâkiler) Mekke’den   ayrılmadan   önce   “Veda   Tavafı”   yaparlar.   Hacıların   hacla   ilgili   olarak yapacakları   bu   son   göreve   “Sader   Tavafı”   da   denir.      Veda   Tavafı,   “Allahım! Senin   rızan   için   Veda   tavafı   yapmak   istiyorum.   Bunu   kolaylaştır   ve   kabul   eyle” diye   niyet      edilerek   yapılır.   Tavafın   arkasından,   tavaf   namazı   da   kılındıktan sonra   çokça   dua   edilir,   af   ve   mağfiret   dilenir.   Nihayet      ayrılığın   üzüntüsü içinde   göz   yaşlarıyla   Kabe’ye   ve   Mescid’i   Haram’a   veda   edilir.         Özel   halleri sona    ermeden    Mekke’den    ayrılmak    zorunda    kalan    hanımlar,    veda    tavafı yapmazlar.      Ziyaret   tavafından   sonra   herhangi   bir   nafile   tavaf   yapılıp   veda tavafı    yapılmadan    Mekke’den    ayrılma    durumunda        kalınmışsa,    yapılan    bu nafile tavaf, veda tavafı sayılır.  B. İfrad Haccı’nın yapılışı                   İfrad   haccı,   umresiz   yapılan   hacdır.   İfrad   haccı   yapacak   olan   kişi,   ihrama girerken   “Allahım!   Senin   rızan   için   hac   yapmak   istiyorum.   Bunu   kolaylaştır   ve kabul   eyle”   diyerek   yalnız   hacca   niyet   eder   ve   Telbiye    getirir.   Böylece   yalnız hac    için    ihrama    girer    ve    hactan    önce    umre    yapamaz.    Bu    şekilde    artık bayramın   birinci   günü   tıraş   oluncaya   kadar   hac   ihramıyla   kalır   ve   ihramdan çıkmaz.   Mekke-i   Mükerreme’de   bulunduğu   günlerini   olabildiğince   güzel   bir şekilde   değerlendirmeye      özen   gösterir,   bol   bol   tavaf   yapar.      İfrad   haccına niyet    eden    kişinin    Mekke’ye    varınca    yapacağı    ilk    tavaf,    Kudûm    Tavafı’dır. Bunun   için   “Allahım!   Senin      rızan   için   ‘Kudûm   Tavafı’   yapmak   istiyorum.   Bunu kolaylaştır   ve   kabul   eyle”   diye   niyet   ederek   tavaf   yapar.   Haccın   sa’yini      Kudûm tavafının   ardından   yapabilir.   Bu   takdirde   Kudûm   tavafını   yaparken   “Iztıba”   ve “Remel”   yapar.   Haccın   sa’yini   Kudûm      tavafının   ardından   yapmış   olanlar,   artık Ziyaret   tavafından   sonra   sa’y   yapmazlar.      İfrad   haccı   yapanların   Hac   kurbanı (Şükür    Hedyi)    kesmeleri    gerekmez.    Ancak    arzu    ederlerse    nafile    olarak      kesebilirler. C. Kıran Haccı’nın Yapılışı   Kıran   haccı,   aynı   yılın   hac   aylarında   Umre   ve   Hacca   birlikte   niyet   ederek ikisini    aynı    ihramla    yapmaktır.    Kıran    haccı    yapacak    olan    kimse,    ihrama girerken   “Allahım!   Senin   rızan   için   umre   ve   hac   yapmak   istiyorum.   Bunları kolaylaştır    ve    kabul    eyle”    diyerek    niyet    eder    ve    Telbiye     getirir.    İhrama girdikten    sonra    bayramın    birinci    günü    tıraş    oluncaya    kadar    ihramdan çıkamaz.    Kıran    haccı    yapan    kimsenin    Mekke’ye    varınca    yapacağı    ilk    tavaf umre   tavafıdır.   Bunun   için,   “Allahım!   Senin   rızan   için   umre   tavafı   yapmak istiyorum.   Bunu   kolaylaştır   ve   kabul   eyle.”   diye   niyet   ederek   umre   tavafını yapar.   Bu   tavaftan      sonra   umrenin   sa’yi   yapılacağından   tavafta   “Iztıba”   ve “Remel”    yapılır.    Tavaftan    sonra    umrenin    sa’yi    yapılır.    Sa’ydan    sonra        tıraş olunmaz   ve   bayramın   birinci   günü   tıraş   oluncaya   kadar   ihramda   kalmaya devam   edilir.      Kıran   haccına   niyet   eden   kimsenin,   umresini   tamamladıktan sonra    Kudûm    tavafı    yapması    sünnettir.    Kudûm    tavafından    sonra    isterse haccın    sa’yini    yapabilir.    Bu    takdirde    artık    Ziyaret    tavafından    sonra    sa’y yapmaz.   Sa’yi,   Kudûm      tavafından   sonra   yapacaksa,   tavafta   ıztıba   ve   remel yapar.   Bundan   sonra   Arafat’a   çıkıncaya   kadar   nafile   tavaf   ve   ibadetle   meşgul olur.   Beş   vakit   namazını   Harem-i   Şerif’te   kılmaya   özen   gösterir.      Kıran   haccı yapanlar da, hac kurbanı (şükür hedyi) keserler.  D. Hacda Kadınlarla İlgili Bazı Özel Durumlar Hac    ve    umrenin    yerine    getirilişi    açısından    kadınlarla    erkekler    arasında görülen farklar şunlardır:  1.   Kadınlar   için   erkeklerde   olduğu   gibi   özel   bir   ihram   kıyafeti   söz   konusu değildir.   Kadınlar   hac   esnasında   da   elbise,      baş   örtüsü,   çorap,   ayakkabı   gibi her zaman giydikleri kıyafetlerini giyerler. Yalnızca yüzlerini örtmezler.  2.   Telbiye,   Tekbir,   Tehlil,   Salavat    okurken   ve   dua   ederken   erkeklerin   yaptığı gibi seslerini yükseltmezler.   3. Remel ve Hervele yapmazlar.   4.     İzdiham     olan     yerlerde     mümkün     olduğu     kadar     erkeklerin     arasına girmemeye   özen   gösterirler.   Özellikle   namaz      kılarken,   erkek   safları   arasında kalmayıp kadınlara ait yerlerde namaz kılarlar.  5.    Adetliyken    ihrama    giren    veya    ihrama    girdikten    sonra    adet    görmeye başlayan     hanımlar,     tavaf     dışında,     haccın          bütün     menasikini     yerine getirebilirler. Tavafı özel günleri geçtikten sonra yaparlar.  6.    Adetliyken    ihrama    giren    ve    ihrama    girdikten    sonra    adetleri    bitmeden Arafat’a   çıkmak   durumunda   kalan   hanımlar,   ihrama   girerken   İfrad   haccına niyet etmelidirler.